Voor het eerst trekken beleggers per saldo geld terug uit duurzame aandelenfondsen – ook uit de passieve varianten die jarenlang onafgebroken de motor waren achter de opmars van duurzaam beleggen. De uitstroom markeert een opvallende trendbreuk in een markt die tot voor kort alleen maar leek te groeien.
Duurzame fondsen kenden een matige start van het jaar met een uitstroom van 6,3 miljard euro over de eerste drie maanden. In het daarop volgende kwartaal trad er herstel op met een instroom van 7,4 miljard euro. Die opleving was echter van korte duur en in het afgelopen derde kwartaal onttrokken Europese beleggers maar liefst 43 miljard euro aan duurzame fondsen.
Tegenwind
De interesse van beleggers in duurzame fondsen stond in de eerste drie maanden van het jaar om diverse redenen fors onder druk. Zo was er een complexe geopolitieke omgeving, die in Europa heeft geleid tot een lagere prioriteit voor duurzaamheidskwesties, waarbij de aandacht verschoof naar economische groei en defensie.
Tegelijkertijd hebben de anti-klimaat- en anti-ESG-beleidslijnen van de Amerikaanse regering ertoe geleid dat bedrijven en vermogensbeheerders voorzichtiger omgaan met ESG-initiatieven en in sommige gevallen hun toezeggingen hebben teruggeschroefd. Voor Europese beleggers werd de situatie verder bemoeilijkt door een veranderend regelgevend landschap. Aanhoudende zorgen over prestaties bleven bovendien de beleggersinteresse in duurzaamheidsstrategieën drukken.
In het tweede kwartaal begon, ondanks aanhoudende geopolitieke complexiteit, toenemende handelsspanningen en verdere terugschroevingen van ESG-beleid, de onzekerheid onder Europese beleggers over de impact van anti-greenwashingmaatregelen af te nemen. Dit kwam mede doordat de ESMA-richtlijnen voor fondsnamen hun implementatiedeadline naderden. Dit leidde in het tweede kwartaal tot een recordaantal fondsen die werden hernoemd om te voldoen aan de nieuwe regelgeving, waarbij veelal duurzaamheidstermen uit de fondsnaam werden verwijderd.
Tweedeling
En veel van bovenstaande onzekerheden duurden voort in de afgelopen drie maanden. Onder dit ongunstige gesternte tekende zich een onder duurzame fondsen duidelijke tweedeling aan. Het waren vooral duurzame obligatiefondsen die nieuw geld wisten te verwelkomen, in totaal 13,2 miljard euro in het eerste kwartaal, 8,5 miljard euro in de daarop volgende drie maanden en 7,5 miljard euro in het afgelopen kwartaal.
Duurzame aandelenfondsen daarentegen bleven het gehele jaar onder druk staan en verloren in de eerste drie maanden 12,3 miljard euro gevolgd door een uitstroom van 6,1 miljard euro in het tweede kwartaal. De grootste klap kwam echter in het derde kwartaal met een uitstroom van 51,7 miljard euro.
Uit de gratie
Onderliggend bij deze cijfers valt op dat duurzame aandelenfondsen een flinke uitstroom te verwerken kregen, terwijl conventionele aandelenfondsen in positief vaarwater bleven met een sterke instroom in alle drie de kwartalen. Aan de interesse voor aandelen in het algemeen kan de negative houding richting duurzame aandelenfondsen dus niet worden toegeschreven.
Daarnaast viel op dat zowel actieve als passieve producten vermogen weg zagen vloeien. Actieve duurzame fondsen hadden in het verleden eerder al kwartalen waarin ze per saldo vermogen zagen wegvloeien, zoals in het laatste kwartaal van 2023 en eerste kwartaal van 2024. Voor passieve duurzame aandelenfondsen betekende de uitstroom in de afgelopen kwartalen een unicum, want niet eerder zagen deze fondsen op kwartaalbasis beleggers geld onttrekken.
Niet alleen zagen passieve duurzame aandelenfondsen nooit eerder een netto uitstroom, over de afgelopen tien jaar wisten zij ieder kwartaal marktaandeel (gedefinieerd als het vermogen van passieve duurzame aandelenfondsen ten opzichte van het totale vermogen in alle aandelenfondsen) te winnen. Dat betekent dat de groei van het beheerde vermogen in duurzame passieve aandelenfondsen hoger lag dan de groei van aandelenfondsen in het algemeen. Het bracht het marktaandeel voor passieve duurzame aandelenfondsen van slechts 1,3% per eind juni 2015 naar 9,5% per eind december 2024. Dat is per eind september 2025 echter afgekalfd naar 8,8%.
Of dit een tijdelijke dip in het groeipad is of een definitieve trendbreuk, zal de komende periode moeten uitwijzen. Feit blijft dat duurzame aandelenfondsen in ieder geval voorlopig uit de gratie zijn bij beleggers. En dat geldt voor het eerst ook voor passieve producten. Desondanks blijven duurzame producten goed voor bijna een kwart van de totale markt voor aandelenfondsen.
Ronald van Genderen, CFA
is fondsanalist bij Morningstar Benelux