Waarom een politieke impasse goed kan zijn voor aandelen

In wat sommige politieke wetenschappers beschouwen als de ideale (en sterk vereenvoudigde) vorm, functioneert democratie als volgt: U, de kiezer, geeft de voorkeur aan een bepaald beleid. U stemt voor politici die dat beleid voorstaan – en als voldoende andere kiezers dat ook doen, gaan die politici aan de slag met het beleid van uw keuze en zetten het om in wetgeving. Natuurlijk wordt dat ideaal vaak niet gerealiseerd, en dan lijken politici veel geblaat, maar weinig wol te produceren. Deze situatie staat bekend als politieke impasse en is begrijpelijkerwijs niet erg populair. Wij geloven echter dat beleggers kunnen profiteren van inzicht in de mogelijke voordelen van een impasse. Ondanks haar slechte naam heeft een impasse voor aandelen nogal wat pluspunten. De politieke ontwikkelingen van dit jaar in Duitsland, Italië en de VS zullen de impasse in de ontwikkelde landen laten aanslepen, en dat is volgens ons een van de aanjagers van de huidige bullmarkt.

Als in tweepartijensystemen zoals het Amerikaanse één partij de president levert en de andere één of beide kamers van het parlement controleert, is dat volgens ons het recept voor een impasse. De recente geschiedenis leert echter dat zelfs een absolute meerderheid niet garandeert dat ingrijpende hervormingen snel worden doorgevoerd. De Amerikaanse Republikeinse partij regeert en heeft de meerderheid in beide kamers van het Congres, maar door interne partijtwisten zijn de meeste wetsvoorstellen vastgelopen. Het enige grote aangenomen wetsontwerp, de belastinghervorming, werd al vanaf het begin afgezwakt.

In het meerpartijensysteem dat in Europa en elders opgeld doet, wordt de impasse vaak door coalities veroorzaakt. Om tot overeenstemming te komen, moeten de partijen vaak hun meest wervende verkiezingsbeloftes laten varen of terugschroeven. Zo wist de Nederlandse premier Mark Rutte na verkiezingen, waarop zeven maanden volgden zonder regering, een vierpartijenkabinet in elkaar te flansen met een meerderheid van één stem in het parlement. In de media wordt dat afgeschilderd als een verstandshuwelijk, bijeengehouden door een regeerakkoord dat uitpuilt van de compromissen en bescheiden beleidsdoelstellingen. Volgens de berichtgeving moest Rutte zijn hoop op een herziening van de fiscale wetgeving laten varen en genoegen nemen met beperkte belastingverlagingen.

Omdat het risico groot is dat ingrijpende veranderingen in de wetgeving de markten angst zullen aanjagen, beschouwen we impasses als gunstig voor aandelen. Mensen bezien wetgeving van nature door een partijdige bril, maar de markten negeren doorgaans partijlijnen en ideologie en kijken vooral naar de waarschijnlijke gevolgen. Ongeacht de ideologie en bedoelingen van een regering, kunnen ingrijpende nieuwe wetten de eigendomsrechten en -voorschriften wijzigen, waarbij er winnaars en verliezers zijn – en de onzekerheid toeneemt. Zoals bleek uit een grensverleggende studie over financieel gedrag van Amos Tversky en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, wordt de pijn van verlies meer dan tweemaal zo hevig ervaren als de vreugde om overeenkomstige winst. Dit fenomeen, kortzichtige verlies-aversie genoemd, drukt soms het algemene beleggerssentiment – wat een belangrijke koersaanjager is. Bovendien gaan zelfs de winnaars zich afvragen of ze niet zullen worden benadeeld door de eerstvolgende veranderingen. Hierdoor kan de risico-aversie van beleggers volgens ons toenemen, naarmate een regering actiever kan optreden en ingrijpende veranderingen in de wetgeving kan doorvoeren.

Of het fiscale en regelgevingsklimaat in een land nu “optimaal” is of niet, wat volgens ons iets subjectiefs is, de risicobereidheid van bedrijven en beleggers kan toenemen als de kans op radicale veranderingen kleiner is dankzij een impasse. Als u bijvoorbeeld moet beslissen of u uw onderneming zult uitbreiden, ziet u waarschijnlijk geen onmiddellijk voordeel daaruit tegemoet – maanden of jaren kunnen verstrijken tussen de investering en de uiteindelijke stijging van uw winst. Als u het zeer waarschijnlijk acht dat de belasting over deze winst tegen die tijd zal veranderen, en u weet niet in welke zin, dan kunt u wellicht moeilijker uitmaken of investeren een goed idee is. Misschien kijkt u eerst maar even de kat uit de boom, of schroeft u de uitbreidingsplannen wat terug om het risico te verminderen. Ligt het wetgevingswerk stil, dan neemt deze onzekerheid af en wordt investeren vaker aangedurfd.

Deze waarschijnlijkheid betekent niet dat ondernemers en beleggers in landen zonder regering elke ochtend wakker worden vol dankbaarheid om deze zegeningen. Natuurlijk niet: ze kunnen zich net als iedereen ergeren aan de passiviteit en het geruzie. Uiteindelijk is de politiek er om problemen op te lossen – daarvoor, zo beweren de wetgevers, worden ze immers betaald. Kibbelende politici lijken wel te worden betaald om niets te doen terwijl de zweren blijven etteren – schijnbaar het omgekeerde van een goed functionerende regering. Mensen raken hierdoor natuurlijk gefrustreerd en lijken niet te beseffen wat er positief is aan de impasse. Op de markten dringt dit besef eerder onbewust door. Dit verklaart volgens ons mede waarom impasses een ondergewaardeerde positieve kracht blijven – de afkeer ervan is zo wijd verbreid dat aandelen de voordelen ervan wellicht niet verdisconteren.

Momenteel achten we deze les met name relevant voor de VS, Italië en Duitsland. In Duitsland is een “grote coalitie” tussen de CDU en de SDP aan het bewind. Beide partijen zitten dicht bij het centrum maar zijn het toch over veel kwesties oneens. Het zou ons niets verbazen als hun komende regeerperiode net zo onbewogen zal verlopen als de vorige (2013-2017). Na de verkiezingen van afgelopen maart staat Italië waarschijnlijk hetzelfde te wachten. Hoewel de anti-establishment-partijen het goed hebben gedaan, heeft geen enkele partij een meerderheid behaald. Gezien de grote ideologische tegenstellingen tussen de twee populistische groeperingen en meer in het algemeen tussen alle partijen, verwachten we niet dat een coalitie die daaruit voortkomt eensgezind en sterk genoeg zal zijn om grote veranderingen door te drukken, laat staan dat ze de eurozone zou kunnen verlaten, zoals zo vaak wordt beweerd. Amerikaanse kiezers stemmen in november voor het Congres en we verwachten dat dit tot een impasse zal leiden, ongeacht welke partij als winnaar uit de bus komt. De verdeeldheid in de Republikeinse partij zal waarschijnlijk aanhouden en een grote overwinning in de weg staan. Als de Democraten één van de kamers veroveren, zullen ze hoogstwaarschijnlijk de Republikeinse president Trump gaan dwarsbomen. Al met al moet dit tot meer impasse en passiviteit in de ontwikkelde landen leiden. Naar onze mening is dit goed nieuws voor aandelen en één van de factoren die de wereldwijde bullmarkt ten goede komen.

Fisher Investments Nederland is het Nederlandse bijkantoor van Fisher Investments Europe Limited. Fisher Investments Nederland is ingeschreven bij de Nederlandse Kamer van Koophandel onder nummer 57731446. Als Nederlands bijkantoor van Fisher Investments Europe Limited staat Fisher Investments Nederland onder toezicht van de Britse toezichthouder FCA en, op basis van kennisgeving, van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Fisher Investments Europe Limited is geautoriseerd en gereguleerd door de Britse toezichthouder Financial Conduct Authority (FCA-nummer 191609). Het is geregistreerd in Engeland (ondernemingsnummer 3850593). Fisher Investments Europe Limited heeft als maatschappelijke zetel: 2nd Floor, 6-10 Whitfield Street, London, W1T 2RE, Verenigd Koninkrijk.

Fisher Investments Europe Limited besteedt het portefeuillebeheer uit aan zijn moedermaatschappij, Fisher Asset Management, LLC, dat opereert onder de naam Fisher Investments, gevestigd is in de VS en onder toezicht van de Amerikaanse Securities and Exchange Commission staat. Beleggen op de beurs brengt het risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie of betrouwbare indicatie van toekomstig rendement. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.