Beleggerssentiment – het ontbrekende stukje van de prognosepuzzel

Wat is er nodig om de aandelenmarkt te voorspellen? Velen kijken terecht naar de economische omstandigheden waarin bedrijven opereren en het veranderende politieke landschap dat de spelregels bepaalt, maar volgens Fisher Investments Nederland is er een cruciale derde factor die veel beleggers vaak over het hoofd zien: het beleggerssentiment. Bij Fisher Investments Nederland zijn we van mening dat het beleggerssentiment net zo belangrijk kan zijn voor markten als de economie en de politiek en als u het beleggerssentiment correct inschat, krijgt u meer inzicht in het functioneren van de markten. In dit artikel bespreken we wat sentiment is, wat het betekent voor de markten, hoe we het kunnen meten en wat het zou kunnen zeggen over de huidige marktomgeving.

Wat is beleggerssentiment?

Beleggerssentiment verwijst naar hoe beleggers over het algemeen denken over de vooruitzichten van de markt. Het kan variëren van paniek, angst en zorgen tot optimisme en regelrechte euforie. Beleggerssentiment heeft ook de neiging om een herkenbaar patroon te volgen op basis van de cyclus van de aandelenmarkt. Dit patroon wordt samengevat door het beroemde citaat van Sir John Templeton: "Bullmarkten worden geboren uit pessimisme, groeien door scepticisme, rijpen door optimisme en sterven door euforie."

Fisher Investments Nederland is van mening dat de ontwikkelingen op de aandelenmarkt vooral gebaseerd zijn op de kloof tussen realiteit en verwachtingen. Wanneer de verwachtingen van beleggers laag zijn – bijvoorbeeld op het dieptepunt van een bearmarkt, wanneer alles somber lijkt – hoeft de werkelijkheid maar net iets gunstiger te zijn dan men had gevreesd om voor een positieve verrassing te zorgen, met als gevolg dat de aandelenkoersen omhooggaan. Dat is de reden waarom "bullmarkten worden geboren uit pessimisme", zoals Sir John Templeton zei. Naarmate een bullmarkt voortduurt, blijft er angst en twijfel bestaan vanwege de meest recente terugval. Meestal houden dergelijke gevoelens lang aan: ze vormen de zogenaamde 'muur van zorgen' die bullmarkten graag beklimmen. Langzaamaan beginnen deze angsten te vervagen en worden beleggers steeds optimistischer over aandelen.

Wanneer beleggers irrationeel optimistisch worden (oftewel euforisch), lopen hun verwachtingen zo hoog op dat de aandelenkoersen die ze bieden niet meer realistisch zijn. Soms is hun blinde geloof in voortdurend stijgende koersen zo sterk dat ze geen oog meer hebben voor zwakke kerncijfers. Dit leidt tot een bearmarkt (een langdurige neergang van ten minste -20% met fundamentele oorzaken), die vaak begint met een trage, rollende top omdat beleggers aandelen blijven kopen uit angst om toekomstig rendement mis te lopen. Maar naarmate de verliezen in een bearmarkt toenemen, capituleren uiteindelijk veel van de overgebleven beleggers. Dat leidt tot een golf van paniek en overdreven negatieve verwachtingen, waarmee uiteindelijk de basis wordt gelegd voor de volgende bullmarkt.

Hoe meet je dat?

Het meten van sentiment is zowel kunst als wetenschap, aangezien geen enkele indicator de emoties van beleggers perfect kan vastleggen. Veel beleggers vertrouwen op enquêtes over het beleggerssentiment, maar volgens Fisher Investments Nederland bieden dergelijke onderzoeken evenmin een compleet beeld van de situatie. Om het beleggerssentiment nauwkeurig te meten, denken we dat je het vanuit meerdere invalshoeken moet benaderen, met behulp van meerdere tools, omdat geen enkele tool de waarheid in pacht heeft. Hoewel deze lijst verre van volledig is, volgen hier enkele factoren waarmee een momentopname van het beleggerssentiment kan worden verkregen:

• Waarderingen – Waarderingsratio's, zoals de koers-winstverhouding (K/W), zijn op zichzelf geen bruikbare prognosetools. We denken echter wel dat waarderingsratio's een vrij duidelijke momentopname van het sentiment kunnen opleveren als ze extreme waarden aannemen. Extreme waarderingen zijn niet per se bearish, maar in combinatie met zwakke onderliggende kerncijfers kunnen ze wijzen op te hoog opgelopen verwachtingen.
• Kapitaalstromen – Wanneer er meer geld naar aandelenfondsen stroomt dan eruit, betekent dit over het algemeen dat beleggers per saldo optimistisch zijn over aandelen. Het omgekeerde is ook waar.
• Voorpaginanieuws – Kwalitatieve indicatoren zijn ook van belang - en krantenkoppen weerspiegelen en beïnvloeden de gevoelens van beleggers.
• Stijging van het aantal beursintroducties – Een enorme instroom van nieuw aandelenkapitaal om aan de stijgende vraag van beleggers te voldoen – wat het geval is als het aantal beursintroducties spectaculair stijgt, zoals eind jaren negentig – kan wijzen op een positief sentiment. Maar het gaat daarbij ook om het soort bedrijven dat naar de beurs stapt. Het is tijd voor bezorgdheid wanneer het aantal beursintroducties omhoogschiet terwijl de bedrijven die naar de beurs stappen weinig omzet realiseren, op korte termijn geen hoop op winst bieden en te maken hebben met torenhoge verwachtingen van beleggers. In een dergelijk scenario wordt de markt overspoeld met nieuw aandelenkapitaal, waardoor de prijzen uiteindelijk dalen omdat de vraag ver achter blijft bij het aanbod.

Waar bevindt het beleggerssentiment zich vandaag?

Door het positieve nieuws over vaccins en de duidelijkheid die na de Amerikaanse verkiezingen is ontstaan, lijkt het beleggerssentiment momenteel om te slaan en wordt men in 2021 steeds optimistischer.

Begin 2021 stonden de meeste voorspellingen van deskundigen en veel krantenkoppen – maar niet allemaal – in het teken van dit optimisme onder beleggers. De sentimentindicatoren zitten nog steeds in de lift. Na het dieptepunt van de bearmarkt van afgelopen maart, bleek uit de wekelijkse enquêtes over het beleggerssentiment van de American Association of Individual Investors (AAII) dat beleggers tot midden/eind oktober per saldo eerder bearish (pessimistisch) dan bullish (optimistisch) waren. Sindsdien heerst er echter optimisme. De eerste cijfers van 2021 laten zien dat het sentiment een flinke sprong heeft gemaakt: er zijn 27% meer positief gestemde dan negatief gestemde beleggers.^*

Het aantal beursintroducties en special-purpose-acquisitiebedrijven (SPAC's) of 'blancochequebedrijven', een minder traditionele wijze om naar de beurs te gaan, is gestegen. De plotselinge proliferatie van SPAC's heeft veel deskundigen ertoe aangezet om de huidige situatie te vergelijken met de euforie en 'beursganggekte' van 2000. We denken echter dat die vergelijking momenteel een beetje misplaatst is, aangezien veel van de bedrijven die SPAC's gebruiken om naar de beurs te gaan, van hoge kwaliteit zijn en hun sporen hebben verdiend. Vaak zijn ze afkomstig uit privé-eigendom of private-equity-portefeuilles.

En vergeet niet: een verbeterend sentiment is niet meteen alarmerend. Aandelen kunnen nog lange tijd stijgen als het sentiment verbetert. U moet gaan oppassen als de markt tekenen van euforie vertoont. De ervaring leert ons dat wanneer de markt euforisch wordt, men zich geen zorgen meer maakt over teruglopende kerncijfers, hoge waarderingen en historische records op de beurs. In plaats daarvan zal men op grond van bizarre argumenten beweren dat de oude regels niet langer van toepassing zijn en dat de koersen verder zullen stijgen, misschien wel voor altijd. Volgens Fisher Investments Nederland zal het nog wel even duren voordat het beleggerssentiment euforisch wordt. Maar het is wel de moeite waard om de ontwikkeling ervan in 2021 en daarna in het oog te houden.

^*Bron: Enquête over het beleggerssentiment van de American Association of Individual Investors’ (AAII), 12/01/2021. Resultaten wekelijkse enquête, 26/03/2020 - 07/01/2021. www.aaii.com.

Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.

Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.