China's bedachtzame stappen naar vrijere markten

Het lijkt erop dat de Chinese beleidsmakers vorig jaar een aantal stappen hebben genomen om de marktwerking meer ruimte te geven in de economie. Die maatregelen hebben onder andere geleid tot faillissementen onder bedrijven en banken – ontwikkelingen die in de media vaak aangeduid werden als bewijs dat de Chinese economie zwaar onder druk staat. Wij geloven dat de pijn tijdelijk en ook dragelijk is: het lijkt niet meer dan een bijwerking van de nieuwste stappen die China op de lange weg naar vrijere markten heeft genomen. Uiteindelijk profiteren zowel China zelf als iedereen die daar zaken doet (dus ook bedrijven uit de eurozone) van de geleidelijke liberalisering van het land. Daar zijn we van overtuigd.

In de geglobaliseerde economie van tegenwoordig hebben landen er baat bij als het hun handelspartners voor de wind gaat. Landspecifieke factoren zijn zonder meer belangrijk, maar in onze optiek kan de externe vraag naar de goederen en diensten van een land ook een doorslaggevende factor zijn voor de groei. Dit geldt in het bijzonder voor de lidstaten van de eurozone, die veel handel drijven met de rest van de wereld. In het derde kwartaal van 2019 kwam de export van de 19 landen van de eurozone neer op 49,7% van het bbp (bruto nationaal product, maatstaf van de overheid voor de economische output). 1 De export naar China was goed voor 7,7% van de totale export vanuit de eurozone. 2 Dit lijkt ons een van de redenen dat zoveel Europese experts de (reële of vermeende) economische problemen van China zo nauwlettend volgen. Om te kunnen beoordelen of "reëel" of "vermeend" de betere omschrijving is, moeten we de prioriteiten van de Chinese overheid begrijpen.

China heeft een zogenaamde centraal geleide economie. Dat wil zeggen dat de overheid een aanzienlijke invloed uitoefent op de economie, en zelfs trends, verschuivingen en groeistrategieën plant. Omdat er geen vrije verkiezingen zijn tussen meerdere partijen, maakt de regerende Communistische Partij zich zorgen om opstanden en maatschappelijke onrust, zoals de demonstraties op het Tiananmenplein in 1989, die met geweld werden neergeslagen. We denken dan ook dat de Chinese autoriteiten het voorkomen van onrust en oppositie als prioriteit nummer één beschouwen – en het lijkt erop dat ze hebben ontdekt dat economische mogelijkheden en groei een belangrijk instrument zijn om dat te bereiken. Als de groei zou bezwijken, zou de machtspositie van het regime door maatschappelijke onrust in gevaar kunnen komen, is de consensus. Sterke economische groei is dus waarschijnlijk een prioriteit voor de Chinese beleidsmakers. Dat verklaart waarom ze vaak kleinschalige maatregelen nemen om de groei te stimuleren wanneer een deel van de economie in zwaar weer verkeert: ze willen voorkomen dat de zwakte zich verspreid.

Markteconomieën – waarin de particuliere sector de prijzen bepaalt en de controle heeft over het productieproces, waarbij de overheidsinterventie minimaal is – zijn door de bank genomen efficiënter en groeien op lange termijn duurzamer dan planeconomieën, is onze conclusie. Dat zou betekenen dat China er baat bij zou hebben om de markten vrijer te laten opereren. Maar als dat te snel gebeurt, zou dat het systeem waarschijnlijk opschudden en zou de maatschappelijke stabiliteit in gevaar kunnen komen. Dit lijkt ons de reden dat de Chinese overheid over het algemeen behoedzaam liberaliseert. Veranderingen worden meestal stapsgewijs ingevoerd, zodat de beleidsmakers de ruimte hebben ze ongedaan te maken of af te zwakken als ze te veel opschudding veroorzaken.

Zo te zien heeft de overheid het afgelopen jaar ook naar dit patroon gehandeld. Een greep uit de maatregelen die het meest in het oog springen: ten eerste wijken toezichthouders incidenteel af van de gewoonte dat bedrijven met betalingsproblemen overeind worden gehouden door lokale overheden of dat slechte leningen worden overgenomen door staatsbanken. In plaats daarvan richten ze meer faillissementsrechtbanken naar westers voorbeeld in, die Chinese bedrijven aanzetten tot herstructurering en ze naar manieren laten zoeken om hun schuldeisers te betalen en anders overgaan tot liquidatie. Door de toename van het aantal faillissementsaanvragen kan het lijken alsof het bedrijfsleven wegkwijnt. Maar wat ons betreft onderstreept het de toenemende rol van marktwerking bij de overlevingsstrijd van bedrijven in moeilijkheden. Hierdoor kunnen beleggers en schuldeisers al langzaamaan wennen aan het risico op verlies en komt het vermogen van failliete bedrijven vrij voor winstgevendere doelen. Voor een goed functionerende markteconomie zijn beide factoren cruciaal. Er is echter nog altijd ruimte voor verbetering: rechtbanken kiezen vaak de kant van de failliete bedrijven in plaats van die van de schuldeisers als eerstgenoemden een sleutelrol in de lokale economie spelen.

Ten tweede wordt er in maart nieuwe wetgeving van kracht die de beursgang van ondernemingen (voor het eerst aandelen op de beurs laten noteren) moet gaan stroomlijnen en versnellen. Een beursgang is voor bedrijven een manier om kapitaal aan te trekken. Momenteel moeten niet- beursgenoteerde Chinese bedrijven eerst aan strenge juridische normen voldoen, waarbij ze onder andere moeten bewijzen dat ze consequent winst kunnen maken. Sommigen zagen een nieuwe beursgang dan ook als een keurmerk van de overheid. De nieuwe regels stellen openbaarmaking en transparantie centraal, waardoor beleggers zelf kunnen beslissen hoe waarschijnlijk het is dat bedrijven winstgevend zullen zijn. Het kan even duren voordat beleggers inzien dat ze nu zelf verantwoordelijk zijn voor hun 'due diligence'. Maar wij zien dit als een waardevolle stap in de richting van een gezonde vrije markt, waarbij het risico op verlies onmisbaar is.

Ten derde lijkt het erop dat China een aantal sectoren openstelt die lange tijd gesloten waren voor buitenlandse deelname – waaronder de financiële sector, energie en gezondheidszorg. De overheid gaat daarbij niet overhaast te werk, maar houdt de inspanningen voor liberalisering in evenwicht met maatschappelijke stabiliteit.

Eén domein waar duidelijk wordt hoe behoedzaam en traag de regering te werk gaat, is de manier waarop met bankfaillissementen wordt omgegaan. Afgelopen mei nam de overheid de wankelende Baoshang Bank over en kregen schuldeisers en beleggers in eerste instantie te horen dat ze een deel van het verlies zouden moeten dragen. Toen in reactie daarop de rente op kortlopende obligaties van Chinese banken met een lagere rating steeg – wat suggereert dat de markten bang waren voor een verhoogd wanbetalingsrisico, kondigde de overheid aan dat zakelijke crediteuren vrijwel volledig zouden worden terugbetaald. Een vergelijkbaar geval is de Hengfeng Bank, die eind vorig jaar met een financieringstekort te kampen had en vervolgens RMB 100 miljard aan nieuwe aandelen uitgaf. Het Chinese staatsfonds en een lokale beleggingsmaatschappij met overheidssteun kochten samen 96% van die aandelen. De toekomst van een onderneming in zwaar weer wordt nog nét niet alleen aan de marktwerking overgelaten. Dit benadrukt volgens ons dat de overheid probeert de stabiliteit van de economie en de maatschappij op korte termijn in evenwicht te houden door op lange termijn meer openheid te creëren.

We zien enig bewijs dat er op de markten meer risico ingeprijsd wordt nu die impliciete garantie van de overheid zwakker wordt. Veel instabiele banken moeten een hogere rente betalen en lijken meer moeite te hebben met het aantrekken van kapitaal. Maar ons onderzoek suggereert dat beleidsmakers nog steeds bereid zijn in te grijpen als ze geloven dat het omvallen van een bepaalde bank het vertrouwen in het financiële systeem als geheel – en daarmee de maatschappelijke stabiliteit – in gevaar brengt. Een delicaat evenwicht, dat de moeite waard is om in de gaten te houden. We denken dat China dit beleid zal voortzetten, waarbij de overheid de marktwerking geleidelijk aan meer speelruimte geeft en klaar staat om in te grijpen als de verstoring te groot dreigt te worden.

De Chinese economische hervormingen halen zo te zien niet de hele economische structuur van het land overhoop. Maar we zijn ervan overtuigd dat ze de Chinese economie na verloop van tijd naar een duurzamer groeipad zullen manoeuvreren, zodat de economie minder afhankelijk wordt van staatssteun. Op lange termijn denken we dat een efficiënter, open en geliberaliseerd China op een duurzamere manier zal kunnen bijdragen aan de groei van de wereldeconomie. Daar zouden zijn handelspartners ook baat bij hebben – waaronder de eurozone.

Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten. Fisher Investments Luxembourg, Sàrl is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid in Luxemburg (onder het nummer: B228486) die ook handelt onder de naam Fisher Investments Europe (“Fisher Investments Europe”). Fisher Investments Europe is gereguleerd door de CSSF. Het geregistreerde adres van Fisher Investments Europe is: K2 Building, Troisième étage, Forte 1, 2a rue Albert Borschette, L-1246 Luxembourg.

Fisher Investments Europe besteedt sommige aspecten van het dagelijkse beleggingsadvies, portefeuillebeheer en portefeuillehandelingen uit aan gelieerde ondernemingen. Meer specifiek zal de voorbereiding van rapporten met betrekking tot de geschiktheid van de beleggingen gedeeltelijk uitgevoerd worden door Fisher Investments Europe Limited, handelend onder de naam Fisher Investments UK ("Fisher Investments UK"), en zal de dagelijkse besluitvorming over de portefeuillestrategie uitgevoerd worden door Fisher Asset Management, LLC, handelend onder de naam Fisher Investments ("Fisher Investments"). Portefeuillehandelingen kunnen worden verricht door Fisher Investments Europe, Fisher Investments UK of andere gelieerde ondernemingen. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.

1 "'Bron: FactSet, per 14/01/2020"
2 "'Ibid"