Voor marktprognoses: ontsla werkloosheid!

Er zijn weer banen in de eurozone! De werkloosheid is gedaald van 12,1% (piek in 2013) naar 9,3%, een daling met bijna drie procentpunt![i] Alleen al de laatste 12 maanden is de werkloosheid met bijna een volledig procentpunt gezakt. De media hebben dit ook gemerkt, met tal van artikelen die deze verbetering bejubelen en suggereren dat aandelen uit de eurozone een rooskleurige toekomst tegemoet gaan. Meer mensen die werk vinden is uiteraard positief (en misschien een teken van het positievere sentiment dat de media constateren), maar we waarschuwen er toch voor om op basis van deze cijfers vergaande conclusies voor de toekomst te trekken: werkgelegenheidscijfers lopen achter, ze tonen eigenlijk hoe de economische omstandigheden waren. Voor een belegger is dat geen nuttige informatie. Aandelen zijn op de toekomst gericht, dus moet u weten waar de economie waarschijnlijk naartoe gaat, niet waar ze was.

De focus op banen is tot op zekere hoogte te begrijpen. Het werkgelegenheidscijfer is vrijwel het meest tastbare economische gegeven. In moeilijke tijden worden vrienden en familie soms ontslagen en komt de druk die zij ervaren wel heel dichtbij. Om deze reden voeren politici vaak campagne over maatregelen om de arbeidsmarkt te verbeteren of de werkgelegenheid te doen stijgen. Het is begrijpelijk dat werkgelegenheidscijfers hierdoor veel aandacht in de media krijgen.

Maar dat betekent nog niet dat beleggers er veel aandacht aan moeten schenken. Wereldwijd ligt de werkgelegenheid doorgaans achter op economische groei en in nog sterkere mate op de aandelenmarkten. Kijk maar naar de laatste bewijzen: De economie in de eurozone heeft in het laatste decennium twee bearmarkten en twee recessies gekend: de wereldwijde financiële crisis en de staatsschuldencrisis van de eurozone. In beide gevallen bleef de werkgelegenheid achter op de aandelenmarkten.

In de wereldwijde financiële crisis piekte de MSCI EMU-index in juli 2007 om later dat jaar een scherpe daling in te zetten. Toch daalde de werkloosheid tot april 2008, om vervolgens weer te stijgen van 7,3% naar 7,4%.[ii] Tegen die tijd waren de aandelen in de eurozone met meer dan 15% gedaald.[iii] Toen de werkloosheid met een half procentpunt was gestegen, was het oktober 2008 en was de wereld volledig in paniek.

Wat economische groei betreft, stelt het Centre for Economic Policy Research — de officiële arbiter van recessies in de eurozone — dat de groeipiek in het 1e kwartaal van 2008 was bereikt. De recessie was technisch gezien al aan de gang toen de werkloosheid begon te stijgen. Bovendien bleef de werkloosheid in de eurozone stijgen toen de financiële crisis al voorbij was. Volgens het CEPR eindigde de recessie in het 2e kwartaal van 2009. Niettemin steeg de werkloosheid in de drie maanden van het 3e kwartaal en bleef ze stijgen tot 10,3% in mei 2010.[iv] Aandelen bereikten hun dieptepunt op 9 maart 2009 en stonden tegen mei 2010 niet minder dan 54,6% hoger.[v]

Zo begon de regionale bearmarkt in de eurozone, die te maken had met de staatsschuldencrisis, op 8 februari 2011, toen de MSCI EMU piekte alvorens te dalen. Er zat geen beweging in de werkloosheid, tot deze in juli 2011 met 0,1 procentpunt steeg.[vi] Op 22 september 2011 zakten aandelen uit de eurozone tot een dieptepunt van 30,6%, onder het niveau van 8 februari, en begonnen daarna opnieuw onregelmatig te klimmen.[vii] De werkloosheid bleef echter nog 18 maanden stijgen, van 10,4% naar 12,1%.[viii]

Hoewel de omvang kan verschillen door een uiteenlopend werkgelegenheidsbeleid, komt dit fenomeen wereldwijd in alle relatief vrije markten voor. In Amerika was de lage werkloosheid in 2007 niet echt een signaal voor de enorme recessie en bearmarkt die eraan kwam. Evenzo deed de werkloosheidspiek van 10% in 2010 zich voor nadat de economische groei en de bullmarkt waren teruggekeerd. De Braziliaanse werkloosheid is sinds april 2014 bijna verdubbeld, maanden nadat de ergste recessie sinds generaties begon en ruim nadat Braziliaanse aandelen werden getroffen door een bearmarkt.

Waarom is de werkgelegenheid een achterlopende indicator? Alleen winstgevende bedrijven nemen doorgaans nieuwe mensen aan, mits ze ervan overtuigd zijn dat die winstgevendheid zal aanhouden. Aandelen zijn een stukje eigendom in de toekomstige winsten van een bedrijf. Banen en lonen daarentegen zijn een kostenpost voor bedrijven. Daarom is er een een groot verschil tussen arbeidsmarktcijfers en de trend op de aandelenmarkt. In een economische terugval zullen bedrijven besparen op alle mogelijke kosten om boven water te blijven. Wanneer de groei terugkeert, zullen voorzichtige managers wellicht niet meteen weer gaan werven. Het is immers een omvangrijke, moeilijke en erg tijdrovende kostenpost. Er zijn niet veel managers die mensen willen aannemen om zich vervolgens te bedenken en ze weer te ontslaan! Dat is emotioneel zwaar en contraproductief.

Aangezien banengroei niet echt een nuttige factor is voor het maken van prognoses, moet u elders op zoek gaan naar aanwijzingen over de richting die de economie zal inslaan. Een voorbeeld zijn de voorlopende economische indicatoren van The Conference Board, die een aantal indicatoren samenvoegt in een poging de trend van de economie te voorspellen. Een component daarvan, de spread tussen kortetermijn- en langetermijnrentes, is bijzonder nuttig. Wanneer de kortetermijnrente lager is dan de langetermijnrente zijn bankleningen waarschijnlijk rendabel en dus talrijk, hetgeen de economische groei stimuleert. Daarnaast kunnen beleggers ook kijken naar de indicatoren voor nieuwe orders van inkoopmanagersindexen (PMI) om een idee te krijgen van de toekomstige vraag. Die indicatoren zijn momenteel sterk: de voorlopende economische index van de eurozone is in april gestegen met 0,7%, een voortzetting van een opwaartse trend die al even standhoudt.[ix] De rentespreads zijn ruim positief. Nieuwe orders en onvoltooid werk zijn volgens de PMI’s van dataleverancier Markit fors opgelopen.

Volgens ons wijst deze context erop dat aandelen uit de eurozone hun stijgende trend zullen voortzetten dankzij de gunstige kerncijfers. En dat de werkloosheid in de eurozone naar verwachting nog lange tijd zal blijven dalen.

Fisher Investments Nederland is de Nederlandse tak van Fisher Investments Europe Limited, een volledige dochteronderneming van Fisher Investments. Fisher Investments is een onafhankelijke, particuliere vermogensbeheerder. Fisher Investments Europe delegeert het portefeuillebeheeractiviteiten aan zijn moedermaatschappij. Dit artikel geeft de standpunten, inzichten en commentaren van redactiemedewerkers van Fisher Investments weer, die op elk moment onaangekondigd kunnen veranderen. De weergegeven marktgegevens dienen louter ter illustratie en informatie. Niets in dit artikel kan worden uitgelegd als beleggingsadvies of een aanbeveling om een effect te kopen of verkopen, noch als een bewijs dat een specifieke transactie of beleggingsstrategie geschikt is voor een bepaald persoon.

[i] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Geharmoniseerde werkloosheidsgraad eurozone, april 2013 – april 2017.

[ii] Ibid. Geharmoniseerde werkloosheidsgraad eurozone, juli 2007 – april 2008.

[iii] Ibid. Rendement van de MSCI EMU-index met nettodividenden in EUR, 1/6/2007 – 30/4/2008.

[iv] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Geharmoniseerde werkloosheidsgraad eurozone, juni 2009 – mei 2010.

[v] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Rendement van de MSCI EMU-index met nettodividenden in EUR, 9/3/2009 – 31/5/2010.

[vi] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Geharmoniseerde werkloosheidsgraad eurozone, februari 2011 – juli 2011.

[vii] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Rendement van de MSCI EMU-index met nettodividenden in EUR, 8/2/2011 – 22/9/2011.

[viii] Bron: FactSet, per 6/6/2017. Geharmoniseerde werkloosheidsgraad eurozone, september 2011- april 2013.

[ix] Bron: The Conference Board, per 6/6/2017.